Գյուղն ու իր խնդիրները
Գյումրուց 10 կմ հեռավորության վրա գտնվող Վահրամաբերդ գյուղը վերջին շրջանում հանրության ուշադրության կենտրոնում հայտնվեց երկու երեխաների` 10-ամյա Արթուր Մկրտչյանի եւ 15-ամյա Մուշեղ Գեւորգյանի մահվան դեպքով, ովքեր զոհվել էին պոլիգոն-հրաձգարանում տեղի ունեցած պայթյունի հետեւանքով: Ողբերգական դեպքը պետք է ընկալել ոչ թե պատահականության արդյունք, այլ հետեւանք գյուղում առկա խնդիրների:
Գյուղում այսօր լուծված կարելի է համարել միայն ենթակառուցվածքների ու տրանսպորտի սպասարկման խնդիրները: Մյուս բոլոր առումներով՝ գյուղում անելիքներն ու հոգսերը շատ են:
Ինչպես նշում են գյուղացիները՝ աշխատատեղեր եւ արատովայր ունենալը գյուղում առաջնային անհրաժեշտություններ են: Համայնքի մոտ 1000 գլուխ մանր եւ խոշոր եղջերավոր անասունների համար արոտավայր չկա, միակ հույսը համայնքի սեփականության համարող հողատարածքը՝ մոտ 247 հա, որտեղ տեղի ունեցավ վերջին դժբախտ դեպքը, անհատույց վարձակալության իրավունքով տրամադրել է Ռուսաստանի Դաշնությանը: Տարածքը ռուսական ռազմաբազային՝ որպես կրակակետ, ծառայել է դեռեւս խորհրդային տարիներից:
-Այն ժամանակ հրաձգարանում ամիսը մեկ կարող էր վարժանքներ լիներ, իսկ հիմա ամեն օր է: Հիմնական խնդիրը դա է, որովհետեւ բոլորս էլ պատկերացնում ենք, որ գյուղը առանց անասունների անհնար է պատկերացնել,- բացատրում է համայնքապետ Աղվան Մարտիրոսյանը:
«Արոտ չունենք, արոտավայր չկա, որ գոնե մեծ անասնապահություն անենք, եկամուտ ստանանք»,- դժգոհում են գյուղացիները:
Խորհրդայի տարիներին գյուղն արտագնա արոտներ է ունեցել Ամասիայի եւ Ղուկասյանի վարչական տարածքներում՝ մոտ 1000 հա-ի չափ, սակայն խորհրդայի կարգերից հետո այդ արոտավայրերը հանձնվել են այն համայնքներին, որոնց վարչական տարածքում են գտնվել: Արդյունքում Վահրաբերդում դարձյալ արոտավայրերի խնդիր է առաջացել:
Արոտավայրերից ոչ պակաս առաջնային է աշխատատեղերի հարցը: 2000 բնակիչներից ընդամենը 54-ն են գյուղում աշխատում, որոնցից 10-ը՝ գյուղապետարանում, 22-ը՝ դպրոցում, 2-ը՝ բուժամպուլատորիայում: 10-ը վերջերս աշխատանք են գտել գյուղի նորաբաց գազալցակայանում եւ եւս 10-ը՝ հացի փռում: Աշխատանքի խնդիրը գյուղացիները շատերի նման լուծում են արտագնա աշխատանքով: Աշխատունակ բնակչության 80 տոկոսը գյուղացիների խոսքով՝ «խոպանչի» է:
-Աշխատանք ունենալու միակ միջոցը խոպանն է, բայց դա էլ խնդրի լուծում չէ: Անցած տարվա փողերս չի եկել: Ամեն տեղ հո խոպանը լավը չէ,- նկատում է գյուղի բնակիչ 46- ամյա Ալեքսանը՝ միաժամանակ ավելացնում,- մեր գյուղն ապրում հիմանակնում դրսի փողով, դրսից փող եկավ, կապրիննք, չեկավ, օրվա հացով յոլա պիտի գնանք:
-Հիմա ցանկացած տունն էլ որ մտնես, տան տղամարդը տունը չէ, ով որ տունն է, ուրեմն՝ ի վիճակի չէ երթալու,- միմյանց լրացնելով՝ շարունակում են գյուղացիները:- Գյուղում մարդ չկա, որ մարդ է մահանում, գյուղում տղամարդ չկա, որ վերցնեն, բերեն, թաղեն: Բոլորն էլ գնում են:
Հիշյալ խնդրի լուծումը համայնքապետ Ա.Մարտիրոսյանը տեսնում է փոքր արտադրամաս հիմնելով՝ հիմնականում հյութի արտադրության: Համայնքապետն իր այս առաջարկը հիմնավորվում է նրանով, որ Վահրամաբերդն ունի համայնքային սեփականություն հանդիսացող վարձակալած 15 հա այգի, որը լավ մշակելու դեպքում հնարավոր է տարեկան 800-900տ միրգ ստանալ՝ հիմնականում տանձ եւ խնձոր: Սակայն իրացման խնդիրներով պայմանավորված՝ հողատարածքները լավ չեն մշակվում, եղած բերքն էլ՝ փչանում է: Գյուղում իրացման խնդիր ունի ոչ միայն միրգը, այլեւ կարտոֆիլը:
-Կարտոշկես ցանել եմ, 5 տոննան պադվալս լցած է: Մարդ կա՝ 15-20 տոննա կարտոշկա հլը ունի: Անասուններին են կերակրում: Ոչ կարող են ցանել, ոչ էլ վաճառել,- շարունակում են դժգոհել վահրամաբերդցիները:
Գյուղում տեխնիկան եւս բավականին հին է՝ հիմնականում շարքից դուրս եկած ու գերածախսով: Գյուղում ամենանորը համարվում է 1991թ. ստացած կոմբայնը:
Բոլոր այս խնդիրների մեջ միակ լուսավոր կետը բոլորովին վերջերս հիմնանորոգված մշակութի տունն է: Գյուղացիների համար ժամանցի վայր լինելուց զատ՝ այս տարվա հունվարից այնտեղ է սկսել գործել համայնքապետարանը: Կառավարության 243 մլն դրամ հատկացումով կառուցված շենքում առավել արժեքավորը գեղանկարիչ Մինաս Ավետիսյանի «Արմենիա» որմնանկարն է, որը, սակայն, երկար տարիներ դրսում գտնվելու հետեւանքով վերականգման խնդիր ունի:
Որպես հիշյալ խնդիրների հետեւանք՝ հարկ է նշել, որ 30 ընտանիք՝ 120 անձով, առմիշտ հեռացել են գյուղից: Արտագաղթը շարունակվելու միտում ունի…
«Օրինակ, մշակույթի տան կառուցումը,- նշեց համայնքապետը,- նախագծանախահաշվային բոլոր փաստաթղթերը կազմված էին, բայց էլի չէի հավատում, թե կառուցվելու է: Մեր համայնքում, ես չգիտեմ ինչն է պատճառը, բայց էնքան դժվարությամբ են ծրագրեր իրականացնում, որ հավատս չէր գալիս, թե այս կառույցն ունենալու ենք: Սա էլ նախագահի նախընտրական ծրագրերի շրջանակում էր, երևի դրա համար էլ կյանքի կոչվեց»:
«Որմնանկարը, մեզ հասած տեղեկություններով, կոչվում է ոչ թե «Հայաստան», այլ «Սպասում», բայց էս պարագայում ամենակարևորն էն է, որ արդարացավ վահրամաբերդցիների 24 տարվա սպասումը՝ փրկվեց որմնանկարը, այն մնաց գյուղում, և արդյունքում մենք ունեցանք ահա այսպիսի հոյակապ շինություն, որը շահագործման հանձնվեց 2012թ. հոկտեմբերին»,- ասում է Աղվան Մարտիրոսյանը:
